Łąka to grunty pokryte trwale trawami z zasady koszone. Składa się średnio z 300-400 gatunków roślin. Przeważają głównie wieloletnie trawy, rośliny motylkowate, turzyce, zioła oraz chwasty. Wielokrotne koszenie podczas okresu wegetacyjnego odnawia łąkową darń. Dzięki temu kilkakrotnie w ciągu roku uzyskujemy plony w postaci siana bądź zielonki.

Średni roczny plon zielonki w zależności od warunków waha się w granicach 45-90 ton na 1 ha. Natomiast uśredniony plon siana z siedliska łąkowego wynosi od 0,6-15 ton z ha. Aby uzyskać oczekiwany plon, warto zadbać o prawidłowe nawożenie łąk oraz racjonalne użytkowanie. Dostarczenie składników pokarmowych poprzez nawożenie polepsza biologiczne i fizykochemiczne właściwości gleb i zwiększa jej urodzajność. Prawidłowe użytkowanie ma na celu zachowanie składu botanicznego roślin oraz ich utrzymanie przez cały okres użytkowania. Przy prawidłowym nawożeniu warto zwrócić uwagę na takie pierwiastki jak wapń, azot, fosfor i potas. 

Wapnowanie 

Kwaśny odczyn gleby negatywnie wpływa na wzrost i rozwój roślin na użytkach zielonych. Negatywnym skutkiem kwaśnej gleby jest zaburzanie przyswajania fosforu, magnezu oraz wapnia przez rośliny. W Polsce koło 40-50% łąk oraz pastwisk ma odczyn kwaśny lub bardzo kwaśny i wymaga wapnowania. Cenne trawy pastewne takie jak życice, kostrzewa łąkowa, tymotka łąkowa, wiechlina łąkowa najlepiej rozwijają się w środowisku o pH zbliżonym do obojętnego. Ilość oraz częstotliwość wapnowania zależna jest od pH gleby, składu granulometrycznego – im lżejsza, tym częściej wapnować małymi dawkami. Właściwa dawka wapnowania mieści się w granicach od 1,0 do 1,5 CaO/ha w odstępach od 3-6 lat w zależności od rodzaju podłoża. Na glebach mineralnych w ilości od 0,5 do 3 t/ha, natomiast na glebach organicznych  1-2,5 t CaO/ha. Wapnowanie należy rozpocząć po zakończeniu wypasania zwierząt oraz po zbiorze wszystkich pokosów. W tym terminie zostaną one pobrane do gleb w okresie jesieni oraz zimy. Najlepszym wapnem stosowanym na łąkach jest wapno węglanowe.        

Nawożenie azotem

Dawka nawożenia azotem powinna być uzależniona od składu botanicznego mieszanek gatunków roślin na łące. Jeśli udział roślin motylkowatych przekracza 20-30%, nie powinno stosować się dawek większych niż 60 kg/ha/rok. Rośliny motylkowe żyją w symbiozie z bakteriami brodawkowymi. Przeprowadzają one proces redukcji azotu cząsteczkowego (N2) z powietrza do amoniaku (NH3), który jest pobierany przez rośliny, stanowiąc dodatkowe źródło azotu dla roślin. Jeśli udział roślin motylkowych jest mniejszy, to roczne dawki na glebach organicznych wynoszą 140 kg N/ha. Na glebach torfowo-murszowych około 80 kg N/ha. Maksymalna roczna dawka azotu na 1 ha nie powinna przekraczać 160 kg N/ha. Nawożenie azotem najlepiej podzielić na dawki i dostosować je do liczby pokosów oraz okresu wypasania zwierząt. Pierwsza dawka powinna być największa – około 50% rocznego limitu, ponieważ w fazie strzelania w źdźbło rośliny pobierają azot do intensywnego wzrostu. Późniejsze dawki można podzielić na 30% N po I pokosie oraz 20% po II pokosie. Najlepszymi nawozami są szybko działająca saletra amonowa oraz mocznik stosowany w późniejszych dawkach. 

Nawożenie fosforem 

Pierwiastek ten jest słabo rozpuszczalny i nie ulega wypłukiwaniu z gleby. Dawkę fosforu dzielimy, stosując co roku wiosną od 50% do 75% limitu rocznego. Natomiast jesienią od 25% do 50% całorocznej dawki fosforu. Na glebach organicznych i mineralnych z niską zawartością fosforu dawki mieszczą się w przedziale 60-100 kg P205/ha. Natomiast na glebach o średniej bądź dużej zawartości P zaleca się dawki od 40-80 kg P2O5/ha. Dopuszczalne jest też stosowanie nawożenia fosforem jednorazowo wiosną lub jesienią raz na 2-3 lata.     

Nawożenie potasem 

Zadaniem potasu jest akumulacja cukrów, która podnosi wartość energetyczną rośliny. Wspomaga również pobierania azotu oraz fosforu. Dawka potasu powinna wynosić od 80 do 160 kg K2O/ha. Potas powinien być stosowany w dawkach dzielonych, po kolejnych pokosach. Największą dawkę 40-50% rocznego limitu powinno się zastosować wiosną. Natomiast ostatnią dawkę po ostatnim pokosie, ponieważ pomaga przygotować się roślinie na okres zimowy poprzez zgromadzenie substancji zapasowych. 

Nawożenie magnezem i sodem

Magnez pozytywnie wpływa na rozbudowę systemu korzeniowego. Jako składnik chlorofilu odpowiada za przeprowadzanie procesu fotosyntezy. Na glebach organicznych należy stosować nawożenie w rocznej dawce 100-150 kg MgO/ha co 2-3 lata, a na mineralnych 50-100 kg MgO/ha. Najlepiej zastosować siarczan magnezu. Sód również stosujemy co 2-3 lata w ilości 0,5-1,0 t/ha w postaci karnalitu (sól kłodawska).

Nawożenie organiczne – obornik

Obornik powinien być dobrze przefermentowany i rozdrobniony. Zalecane dawki stosowania to od 20 do 30 t na 1 ha. Najkorzystniejszym terminem nawożenia jest końcowy okres wegetacji. W terminie od października do połowy listopada, ponieważ łąka jest w stanie spoczynku. Należy pamiętać, aby nie stosować nawożenia naturalnego na glebę zamarzniętą oraz z pokrywą śnieżną. Obornik zastosowany przed zakończeniem jesiennej wegetacji wspomaga rośliny przed zimą dzięki dostarczaniu trawom niezbędnch mikroelementów. Ideałem jest cykliczne stosowanie tego nawozu naturalnego, np. co dwa lata. Wystarczy jednak nawożenie w cyklu 3-4 letnim.

Racjonalne nawożenie łąk wpływa na zdrowotność roślin. Stosując zbilansowane dawki nawożenia, ograniczamy koszty i zwiększamy jakość produkowanej paszy dla zwierząt. 

Sylwia Gęsicka 
WODR Poznań